صفر تا صد صنعت ساختمان سازی در ایران
صفر تا صد صنعت ساختمان سازی در ایران
ساختمان سازی صنعتی روبه رشد در ایران است.
روزانه میلیون ها ساختمان در ایران ساخته می شوند که هر کدام برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می گیرد.
آیا صنعت ساختمان سازی در ایران با معیارهای روز دنیا برابر است؟
برای اینکه این صنعت در ایران با استاندارد های روز دنیا پیشرفت کند باید ابتدا بتواند مشکلات و موانعی زیادی را از میان بردارد. در ادامه بعد از تعریف اینکه ساختمان چیست به بررسی همه جوانب موجود در این صنعت خواهیم پرداخت.
دانستن مسائل موجود در این صنعت به ایجاد درک بهتر از صنعت ساختمان سازی در کشورمان کمک می کند.
صنعت ساختمان سازی و بازار مسکن از پر رونق ترین صنایع جهان است.
اکثر مردم به دلیل سود دهی بالای این بازار اقدام به ساخت و ساز از یک طبقه تا چند طبقه می کنند. به همین جهت داشتن یک دانش کلی از نحوه ساختن یک سازه کمک می کند تا افراد سودجو نتوانند از هر فرصتی برای صرف هزینه اضافی استفاده کنند.
لازم به ذکر است که در طول فرایند ساختمان سازی به کارگران زیادی نیاز است و مصالح زیادی به خصوص آهن آلات مصرف می شوند تا یک سازه به شکل نهایی خود درآید. از این جهت لازم است یک دانش درست از قیمت آهن آلات آن هم از طریق مرجع معتبری مانند سایت مرکز آهن کسب شود.
صفر تا صد ساختمان سازی
ساختمان در واقع سازه ای است که از مصالحی همچون آجر، سنگ، بتن، آهن و غیره ساخته می شود و میتواند فضا را به دو قسمت درون و بیرون تقسیم کند.
ساختمان به عنوان یک سرپناه محلی برای سکونت و زندگی، کار یا هر هدف دیگری ساخته می شود. برخی متخصصان در این صنعت ساختمان ها را از نظر ارتفاع آنها دسته بندی می کنند.
مثلا اگر ارتفاع و بلندی یک ساختمان از حد مشخصی که شهرسازی تعیین کرده بلندتر باشد، به آن ساختمان بلند مرتبه می گویند.
طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در ایران و در سال ۱۳۷۷، به ساختمان هایی که بالای شش طبقه داشته باشند ساختمان بلند مرتبه اطلاق می شود.
طبق همین مصوبه به ساختمان های بلند بزرگ و دارای قدمت تاریخی نیز عمارت می گویند.
برج یا آسمان خراش نیز به آن دسته از ساختمان های بسیار بسیار بلند که بالای پنجاه طبقه باشند گفته می شود.
مقالات ساختمانی زیادی راجع به صنعت ساختمان سازی و مشکلات مربوط به آن در ایران نوشته شده است.
چهار مورد اصلی در این صنعت از مقالات استخراج شده است
- شروع کار و تهیه نقشه
مهمترین بخش ساختمان سازی که در مقالات ساختمانی زیاد راجع به آن بحث شده نقشه کشی است زیرا در این بخش قسمت های مختلف ساختمان مثل متراژ، زیربنا، تعداد اتاق ها، تعداد طبقات، نوع کاربری و غیره نشان داده شده و آینده کاری یک ساختمان به تصویر کشیده می شود.
قبل از اقدام به تهیه نقشه ابتدا باید مدارک زمین را به شهرداری بفرستید تا آنها را تایید و یک دستور تهیه نقشه برای شما تعیین کند که شما با توجه به آن موظف هستید نقشه خود را طراحی کنید.
بعد از آن، نقشه باید مجددا به شهرداری فرستاده شود و بعد از تایید نهایی یک پروانه ساخت که همان شناسنامه ساختمان است را برای شما صادر می کند.
باید به این نکته توجه داشته باشید که در صورت انجام هرگونه تخلف، شهرداری شما را ملزم به پرداخت جریمه نقدی می کند و اگر تخلف خیلی شدید باشد امکان باطل شدن پروانه ساخت یا دستور تخریب بخش تخلف شده ساختمان از طرف شهرداری وجود دارد.
بعد از صدور پروانه نوبت به انتخاب پیمانکار مناسب و عقد قرارداد میرسد.
بهتر است شخص مطمئنی برای این کار انتخاب شود چراکه انتخاب پیمانکار بی کفایت میتواند باعث افزایش هزینه های اضافی و ساخت یک سازه ضعیف شود.
- گودبرداری
اهمیت این مرحله که از اساسی ترین مراحل ساخت و ساز به شمار میرود واقعا غیر قابل انکار است.
عمق گودبرداری با توجه به تعداد طبقات و میزان بار وارده بر پی ساختمان تعیین می شود. محاسبات این کار آنقدر مهم است که فقط مهندس سازه قادر به انجام آن است.
هر گونه اشتباه در انجام محاسبات برای گودبرداری نه تنها برای ساختمان و ساکنین آن در آینده، بلکه برای ساختمان های مجاور نیز خطرآفرین خواهد بود.
- بتن‌ریزی و آرماتوربندی فونداسیون
در این مرحله داخل گود را به لایه ده الی پانزده سانتیمتری از بتن مگر پر می کنند.
این لایه بتن، بار وارده از سازه را تحمل می کند و اجازه نشست کردن ساختمان را نمی دهد. سپس پی ساختمان را با میلگردهای مش شده آرماتوربندی می کنند.
این آرماتوربندی در این بخش بسیار حیاتی و مهم است زیرا کل ساختمان قرار است بر روی آن بنا نهاده شود پس باید با دقت و ظرافت انجام گیرد.
این مراحل با وجود کوچک بودن اما بسیار برای ساختمان مهم هستند و هر گونه خطا و نقص در اجرای آنها ایمنی سازه را پایین می آورد.
- قالب بندی و بتن ریزی
بعد از تکمیل مرحله آرماتوربندی فونداسیون نوبت به قالب بندی و سپس بتن ریزی میرسد.
ابتدا با استفاده از قالب های چوبی محلی که باید بتن ریزی شود را قالب بندی می کنند.
قالب ها باید چرب شده باشند تا به بتن نچسبند. بعد از آن بتن ریزی درون قالب ها صورت می گیرد و تا زمان خشک شدن باید قالب ها در جای خود ثابت بمانند.
اجرای این مرحله نیز به استحکام اسکلت ساختمان در آینده کمک به سزایی می کند؛ برای همین باید با دقت و درست انجام شود.
- اجرای اسکلت اصلی ساختمان
اسکلت ساختمان هم می تواند بتنی باشد و هم فلزی.
هر دوی این اسکلت ها اگر با توجه به معیارها و استانداردهای روز دنیا اجرا شوند ایمنی خوبی برای کل سازه به وجود می آورند.
مهمترین تفاوت های این دو اسکلت در قیمت و هزینه آنهاست و از آنجا که قیمت آهن از بتن بیشتر است
اسکلت بتنی برای سازندگان اقتصادی تر به نظر میرسد.
برای شروع اسکلت ابتدا ستون هایی که بیشترین وزن را تحمل می کنند
ستون های میانی ساخته می شوند. بعد از آن هم به ترتیب ستون های کنار و ستون های گوشه را برپا می کنند.
- دیوارچینی
این کار نیز یا با استفاده از آجر و یا با استفاده از دیوارهای پیش ساخته اجرا می شود. البته دیوارهای پیش ساخته هم از استحکام بیشتری برخوردار هستند و هم عایق صوتی و حرارتی بهتری نسبت به آجر به شمار میروند
برای ساخت این دیوارها انرژی زیادی صرف نشده و محیط زیست نیز آلوده نمی شود؛ ضمن اینکه دیوارهای پیش ساخته صرفه اقتصادی بهتری هم نسبت به آجر دارند
دیوار چینی پایان مراحل سفت کاری است و بعد از آن وارد مراحل نازک کاری می شویم.
- شمشه
این کار برای تراز کردن دیوارها انجام می شود. بدین صورت که ارتفاع بلندترین و کوتاهترین دیوارها مشخص و با گچ و ماله مسطح می شوند.
- پوشاندن دیوارها و گچ کاری
در این مرحله از نازک‌کاری روی دیوارها با مخلوطی از گچ و خاک رس پوشانده می‌شود تا برای گچ‌کاری آماده شوند. گچ‌کاری یا همان سفیدکاری هم با مسطح کردن گچ روی دیوارها انجام می‌پذیرد و بعد کاملا کشته‌کشی شده تا برای رنگ آمیزی مشکلی به وجود نیاید.
- فرش کردن کف با ملات، کف سازی و آب بندی
ابتدا کف ساختمان با لایه ای از ملات پوشانده می شود. بعد از خشک شدن، کف خانه را با موزاییک، کاشی یا هر چیز دیگری می پوشانند و سپس آب بندی می کنند تا از استحکام آن مطمئن شوند.
- کاشی کاری دیوارها
در این مرحله نیز لازم است کاشی ها تراز شوند که این کار با شاقول انجام می شود. بعد از اجرای کاشی ها و خشک شدن کامل، آنها را با سیمان سفید بند‌کشی می کنند.
- تکمیل سقف
سقف هم از داخل هم به وسیله گچ کاری و هم با سقف کاذب تکمیل خواهد شد که بسته به سلیقه مالک یک روش انتخاب و اجرا می شود.
گچ کاری روشی سنتی تر است و امکان ایجاد طرح های زیبا روی سقف را ایجاد می کند. بعد از تکمیل سقف هم نمای ساختمان به عنوان آخرین مرحله ساخت و ساز اجرا می گردد و بعد از تمیز کردن محل، ساختمان آماده به مالک آن تحویل داده می شود.
طراحی در ساختمان سازی
طراحی در این صنعت خود دارای دو زیر مجموعه روش طراحی و آیین نامه است.
- آیین نامه های طراحی ساختمان
متاسفانه باید گفت که ایران برای صنعت ساختمان سازی آیین نامه به خصوصی ارائه نداده است و برای ساخت و ساز از آیین نامه های کانادا، نیوزیلند، آمریکا و غیره که کشورهای صنعتی و بزرگی هستند استفاده می کند.
آنها آیین نامه های خود را براساس ثروت و دارایی خود تنظیم می کنند، بنابراین این آیین نامه ها برای کشوری که درآمد سالانه پایینی دارد مناسب نیستند.
آیین نامه ها با امور مالی کشور ارتباط مستقیم دارند زیرا آنها تعیین کننده نوع و میزان مصالح مورد نیاز ساختمان سازی هستند. با توجه به این مطلب، استفاده از آیین نامه های کشورهای دیگر بدون در نظر گرفتن مسائل مالی، منجر به ساخت سازه های گران و بی کیفیت خواهد شد.
- روش طراحی ساختمان
در ایران برای طراحی ساختمان از نرم افزار‌های غیر استاندارد و با درصد خطای بالا بهره می گیرند. این نرم افزارها برای پروسه طراحی مشکل ایجاد می کنند زیرا جواب درست و مناسبی در اختیار مهندس طراح به هنگام طراحی نمی گذارند. این مشکل بیشتر خود را در طراحی های مهندسین کم تجربه نشان می دهد
اگر زمان کافی در اختیار مهندس وجود نداشته باشد، نتیجه طراحی خیلی مطلوب نخواهد شد.
باید اینگونه گفت که در حوزه طراحی، نه بخش آیین نامه ها و نه روش طراحی با شرایط جامعه کشورمان متناسب نیست و همین امر باعث می شود که صنعت ساختمان سازی در ایران پیشرفت چندانی نداشته باشد.
طراحی نظارت و اجرای ساختمان
- مجری طرح در ساختمان
در صنعت ساختمان سازی کارها به دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم می شوند.
در بخش خصوصی به دلیل تعریف کامل مسئولیت ها و کلاسه شدن ضوابط، تمام مراحل ساخت و ساز منطقی تر و بهتر پیش میروند.
مشکل صنعت در بخش خصوصی است که ضوابط خاصی برای انتخاب مجری طرح وجود ندارد و اکثرا برای پرداخت هزینه کمتر از استخدام افراد متخصص اجتناب می شود و افراد بی صلاحیت برای اجرای طرح انتخاب می گردند.
مجری طرح برای اینکه بتواند بیشترین سود را از ساختمان ببرد مصالح و آهن آلات بی کیفیت و ارزان با قیمت میلگرد پایین را برای کل ساختمان برآورد می کند.
- کارگران مجری کننده طرح
به دنبال انتخاب مجریان نامتخصص، اغلب کارگران غیر حرفه ای برای کار در محل طرح حاضر می شوند. برای همین است که در ایران اکثر ساختمان های احداث شده زیر حد استاندارد و معیارهای ساخت و ساز هستند. در این مسیر نیز هزینه های گزاف و انرژی زیادی تلف می شود.
مصالح ساختمانی
مهندس طراح یک ساختمان را با فرض قرار دادن مصالح استاندارد طراحی می کند.
ولی اتفاقی که به هنگام اجرای طرح به وجود می آید با معیارهای طرح همخوانی ندارد و یک مجری طرح بی صلاحیت به جای استفاده از مصالح خواسته شده در طرح، از مصالح بی کیفیت مثل تیرچه های پیش ساخته در کارگاه های غیر استاندارد، آهن متفرقه و بتن غیر استاندارد استفاده می کند.
مواردی از این قبیل منجر به ساخت سازه های ضعیف و بی کیفیت می شوند.
مراکز معتبری همچون سایت مرکز آهن شکل گرفتند تا با ارائه آهن آلات استاندارد به ارتقاء کیفیت ساخت و ساز کمک کنند.
به بحث نازک کاری هم که برسیم وضع بدتر خود را نشان می دهد.
برای پایین آوردن هزینه ها قیمت میلگرد را محاسبه و سعی می کنند از انواع بی کیفیت آنها استفاده کنند و با اضافه شدن احجام سنگین در نما سبب ایجاد مشکلات حاد و گاها خطرناکی در ساختمان سازی می شوند. شاید نمونه بارز ایرادات صنعت ساختمان سازی در بخش نازک کاری، زلزله کرمانشاه باشد که علیرغم برجای ماندن اسکلت بسیاری از ساختمان ها شاهد فروریختن دیوارها و تلفات جانی بودیم.
حقوق شهروندی در ساختمان
شهروندانی که به طور مستقیم در پروژه نقش دارند و شهروندانی که در پروژه ذی نفع نیستند. شهروندان گروه اول انتظار دارند تا ساختمانی برای آنها ساخته شود که از نظر کیفیت، ایمنی، ایستایی و مقاومت دارای استاندارد بالا باشد.
از طرف دیگر در حین ساخت و ساز باید توجه داشت که شهروندانی نیز وجود دارند که در پروژه نفعی ندارند ولی به طور غیرمستقیم تحت تاثیر سازه قرار می گیرند.
صنعت ساختمان سازی در ایران باید بتواند به حقوق هر دو گروه از شهروندان احترام بگذارد.
بدون دیدگاه