مصالح ساختمانی چیست؟
مصالح ساختمانی (به انگلیسی Building Materials) می‌گویند.
بعضی از این مواد به صورت مستقیم از طبیعت به دست می‌آیند و بعضی دیگر حاصل دست انسان‌ها در کارخانه‌ها می‌باشند.
از مرحله ابتدایی هر پروژه یعنی سفت کاری تا مراحل انتهایی یعنی نازک کاری
از انواع مواد ساختمانی استفاده می‌گردد. پرمصرف‌ترین این مصالح سیمان، بتن، آجر، مقاطع فولادی و غیره هستند.
این مواد در دسته‌بندی‌های مختلفی وجود دارند که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.
انواع مصالح ساختمانی
- خاک رس و آجر
خاک رس از مواد پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی محسوب می‌شود. از لحاظ کاربرد، خاک‌ها در 2 نوع چسبنده و غیرچسبنده وجود دارند. خاک رس نوعی خاک چسبنده با دانه‌بندی ریز است که از تخریب سنگ آذرین حاصل می‌شود.
این خاک برای ساخت آجر، سفال، سرامیک و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کنترل دمای داخلی ساختمان، کمک شایانی می‌کند. همان‌طور که اشاره شد، آجر از مخلوط خاک رس و دیگر مواد در کوره‌های آجرپزی، حاصل می‌گردد.
انواع مختلفی از آجرها وجود دارند اما نوع ساده آن بیش‌ترین کاربرد را در نمای ساختمان دارد و آجرهایی همچون نوع سفالی در ساخت دیوار و سقف بکار گرفته می‌شوند.
درون آجرها برای درگیری بهتر با ملات، حفره‌هایی عمیق ایجاد می‌گردد.
انواع آجرها شامل آجر لعابی، آجر ماشینی و آجر ماسه آهکی می‌شود.
- بتن
بتن از ترکیب آب و سیمان حاصل می‌شود و برای ساخت فونداسیون یا کل سازه از آن استفاده می‌کنند.
اگرچه بتن به‌تنهایی کاربردی در ساخت‌وساز ندارد و برای افزایش مقاومت کششی، برخی از مقاطع فولادی مانند میلگرد آجدار را به آن اضافه می‌کنند.
بتن انواع مختلفی دارد که با توجه به وضعیت پروژه، یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کنند:
- بتن سبک
- بتن خود متراکم
- بتن پلیمری
- بتن متخلخل
- بتن شفاف
- بتن بستر (مگر)
- بتن خلا یا بتن مکیده
- مقاطع فولادی
مقاطع فولادی از جمله مهم‌ترین اجزا در یک پروژه ساختمانی به شمار می‌روند. میلگردها، انواع پروفیل‌های باز و بسته و غیره از جمله پرکاربردترین مقاطع هستند که مقاومت و استحکام سازه را افزایش می‌دهند.
- سنگ
یکی از در دسترس‌ترین مصالح ساختمانی، سنگ‌ها هستند. سنگ‌ها از ترکیب یک یا چند کانی ساخته می‌شوند و در اکثر مراحل ساخت و ساز از فونداسیون گرفته تا ساخت پله، نما و نازک‌کاری کاربرد دارند که قیمت سنگ‌های نما، به دلیل کمیاب بودن و زیبایی، معمولا گران‌تر است. ساخت تونل، پل، کف‌سازی، پله، دکوراسیون داخلی و غیره، از معمول‌ترین کاربرد انواع مختلف سنگ است.
- سرامیک
سرامیک از فرآوری خاک رس و گرما دادن آن ساخته می‌شود و برای پوشش قسمت‌هایی از ساختمان مانند کف، دیوارها، پیشخوان آشپزخانه و حتی سقف کاربرد دارد. از این مصالح ساختمانی در برخی از مناطق حتی برای نمای ساختمان نیز استفاده می‌شود.
- چوب
چوب یکی دیگر از مصالح است که مستقیما از طبیعت به دست می‌آید. بر اساس شرایط آب و هوایی در ساخت بسیاری از ساختمان‌ها، از چوب نیز استفاده می‌شود. چوب‌ها به دو دسته‌ی طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند.
چوب طبیعی همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، چوب درختان جنگل است و دارای رنگ و بافت طبیعی می‌باشد. در مقابل چوب‌های مصنوعی حاصل فرآوری چوب طبیعی هستند و به علت مقاومت در برابر نفوذ آب، حرارت، گرد و غبار و تنوع بالا، در موارد مختلفی کاربری دارند.
لازم به ذکر است که قیمت چوب مصنوعی نسبت به چوبی پایین‌تر است؛ بنابراین در بسیاری از موارد، ترجیح بر آن است که از چوب مصنوعی استفاده شود. کاربرد چوب‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- نماسازی ساختمان
- راه‌پله‌ها و تیرهای چوبی
- باربر ساختمان
- کف‌پوش و دیوارپوش
- لوله های پلاستیکی
پلاستیک مزایای مختلفی مانند مقاومت و انعطاف پذیری بالا دارد؛ همین امر منجر شده که در ساختمان‌سازی به وفور از آن استفاده شود.
لوله‌های پلاستیکی که زیر سطوح بتنی در ساختمان‌ها نفوذ کرده‌اند، نوعی ترکیب مصنوعی شیمیایی هستند که در قالب و شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند.
لوله‌های پلاستیکی از سازگاری بالا و وزن بسیار پایین برخوردارند.
به همین علت در این صنعت از آن استفاده بسیاری می‌شود.
- شیشه
شیشه ماده‌ای با شفافیت و شکنندگی بالا است که با ترکیب ماسه و سیلیکات ساخته می‌شود. البته در حال حاضر شیشه‌هایی با عنوان شیشه نشکن یا سکوریت ساخته می‌شوند که با افزودن برخی مواد، مقاومت آن‌ها در برابر شکستن افزایش یافته است.
انواع شیشه‌های مورد استفاده در ساختمان‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- شیشه دوجداره
- شیشه رنگی
- شیشه رفلکس
- شیشه لمینت
- شیشه سکوریت
کاربرد اصلی شیشه، ساخت درب و پنجره، نما و افزایش زیبایی ساختمان است
- قاب های ساختمانی
قاب‌های ساختمانی یکی از اجزای اصلی سازه محسوب می‌شوند و در تعریف به چگونگی قرارگیری، ترکیب اجزای باربر سازه که شامل مهاربند، تیر و ستون می‌باشد و نحوه اتصال آن‌ها به یک‌دیگر، قاب ساختمانی گفته می‌شود که مستقیما بر انتقال بارهای عمودی و افقی تاثیر خواهند گذاشت. قاب‌های ساختمانی در انواع قاب ساده، قاب مهاربندی شده و قاب خمشی وجود دارند.
- خرپا
خرپا سازه‌ای فلزی است که از اتصال اجزای مثلثی شکل به یک‌دیگر ساخته می‌شود و در ساخت خرپا، سوله و دیگر انواع سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع مصالح ساختمانی سبک کدام است؟
مصالح سبک به مصالحی گفته می‌شود که وزن مخصوص آن از نمونه مشابه پایین‌تر باشد و استفاده از آن وزن کلی سازه را کاهش دهد. انواع مصالح ساختمانی سبک شامل مصالح سبک سازه‌ای، سبک غیر سازه‌ای و سیستم‌ها می‌شود.
انواع مصالح ساختمانی از لحاظ جنس کدامند؟
طبق این دسته‌بندی انواع مصالح شامل 2 مورد زیر می‌شود:
- مصالح ساختمانی ساده
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، مواد یا به صورت طبیعی و یا به صورت دست‌ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. مصالح ساده آن دسته از موادی هستند که از طبیعت گرفته می‌شوند و مواد تشکیل دهنده آن‌ها یکسان است. موادی همچون گچ، ماسه، آجر و غیره در این دسته‌بندی جای دارند.
- مصالح ساختمانی مرکب
مصالح مرکب موادی هستند که از ترکیب ماده‌های مختلف به دست می‌آیند. موادی مانند بتن، ایزوگام، ملات و غیره جزو انواع مصالح ساختمانی مرکب هستند.
انواع مصالح ساختمانی از نظر روش تولید
چگونگی و نحوه تولید، یکی دیگر از مواردی است که می‌توان مصالح را طبق آن دسته‌بندی نمود. 2 روش که مواد طبق آن تولید می‌شوند، شامل موارد زیر می‌باشد:
- مصالح ساختمانی پیش ساخته
این دسته از مصالح، شامل آن‌هایی می‌شوند که در کارخانه‌ها ساخته و مونتاژ می‌شوند و پس از انتقال به محل پروژه، می‌توان آن‌ها را نصب کرد و بکار گرفت. این مصالح به علت برخورداری از مزایایی همچون صرفه‌جویی در وقت، نیروی انسانی و هزینه‌های پروژه، کاهش ضایعات و حفظ محیط زیست کاربرد بسیاری دارند.
در کنار تمامی این مزایا، عیب مصالح پیش ساخته آن است که می‌بایست از ابتدای کار، طراحی سازه‌ها بر اساس ویژگی‌ها و ابعاد آن‌ها صورت گیرد. علاوه بر آن، انعطاف‌پذیری پایینی داشته و طراحی و آماده‌سازی نسبتا زمان‌بری دارند. موادی همچون دال بتنی پیش ساخته، پانل‌های گچی، کاشی، سرامیک و غیره در این دسته جای دارند
- مصالح ساختمانی درجا
مصالح ساختمانی درجا، مصالحی هستند که پس از انتقال به محل پروژه، با سایر مصالح دیگر یا آب، ترکیب می‌شوند و پس از آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. اسکلت ساختمان، انواع ملات، قیرگونی، چهارچوب در و غیره از انواع مصالح ساختمانی درجا هستند.
مصالح ساختمانی ارزان کدامند؟
پرواضح است که نمی‌توان کیفیت را فدای کمیت کرد. با این حال شماری از مصالح ساختمانی ارزان قیمت در بازار آهن آلات عرضه می‌گردند که کیفیت قابل قبولی را عرضه می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:
- پنل های پیش ساخته
این مصالح امروزه بسیار محبوب شده‌اند و علاوه بر مقاومتی بالا، قیمت مقرون به صرفه‌ای دارند و اجرای آن‌ها سریع و راحت می‌باشد.
- آجر ساده
آجر از آن دسته از مصالحی است که در عین دارا بودن کیفیتی بالا، قیمتی مناسب دارد. فرآیند نصب و استفاده از مصالحی مانند آجر کمی زمان‌بر و طاقت فرسا است و به همین دلیل ممکن است هزینه‌ی اجرای آن بالا برود. با این وجود نگهداری از این متریال در بلند مدت نسبت به سایر مصالح کم هزینه است.
- سنگ طبیعی
سنگ‌های طبیعی یکی از بهترین و ارزان‌ترین مصالح ساختمانی در مناطق سردسیر هستند؛ چراکه عایق بسیار خوبی می‌باشند و از نفوذ سرما به داخل ساختمان جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این می‌توان از این متریال برای پی سازی در این مناطق استفاده کرد. سنگ‌های طبیعی جز ارزان‌ترین مصالح ساختمانی در مناطقی هستند که سنگ جز مصالح بومی آن‌ها به حساب می‌آید. در واقع هزینه‌ی اصلی استفاده از سنگ‌ها، هزینه حمل و نقل آن‌ها به علت وزن زیاد می‌باشد.
- چوب
مصالح چوبی یکی از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی هستند که جزو در دسترس‌ترین مصالح به حساب می‌آیند. استفاده از چوب‌های مرغوب هزینه نسبتا زیادی دارد اما با این وجود این متریال بسیار بادوام می‌باشند. لازم به ذکر است که امروزه استفاده از چوب در دکوراسیون داخلی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
- بلوک های سبک
بلوک‌ها از ترکیب پوکه معدنی، سیمان و آب ساخته می‌شوند و در برابر آب، آتش، گرما،صدا و حتی زلزله مقاومت زیادی دارند. از بلوک سیمانی در ساخت دیوار و سقف استفاده می‌شود.
مصالح ساختمانی پایدار چیست؟
یکی از عواملی که منجر به پیشرفت جوامع مختلف می‌شود، بهره‌وری انرژی است. اقدامات بسیاری همچون استفاده از مصالح ساختمانی پایدار و سبز، می‌تواند به کاهش ضایعات و کاهش مصرف انرژی کمک نماید. در حقیقت مصالح پایدار به مصالحی گفته می‌شود که ماندگاری بالایی دارند و محیط زیست را به‌طور کامل مصرف و یا تخریب نمی‌کنند. اما این مصالح سبز شامل چه مواردی می‌شوند؟ در ادامه مطلب به معرفی هر یک خواهیم پرداخت.
انواع مصالح ساختمانی سبز
پیش‌تر به معرفی مصالح ساختمانی پایدار یا سبز پرداختیم. این مصالح به حفظ محیط زیست و کاهش مصرف انرژی کمک شایانی می‌کنند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- خاک فشرده
یکی از مصالح سبز که استفاده از آن سابقه‌ای طولانی نیز دارد، خاک رس است. کاربرد خاک رس را می‌توان به طور گسترده در ساختمان‌های باستانی با قدمت بالا مانند دیوار چین مشاهده کرد. خاک در حالت معمول استحکامی ندارد؛ اما می‌توان به‌وسیله اعمال چسب مقاومت مناسبی ایجاد نمود. خاک فشرده امروزه جایگزینی مناسب به‌جای بتن است که علاوه بر قیمت پایین‌تر، مشکلاتی همچون آزادسازی حجم بالای گاز co2 به هنگام تولید را نیز ندارد.
- بامبو
بامبو یکی دیگر از انواع مصالح سبز است؛ اگرچه بامبو از نظر ظاهری بافتی نزدیک به چوب دارد اما در واقع جزو خانواده چمن‌ها به حساب می‌آید. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد گیاه بامبو، سرعت رشد قابل توجه آن است که همین امر سبب می‌شود تا طبیعت بتواند به‌سرعت بامبوی استفاده شده را جایگزین نماید.
بامبو بهترین و به‌صرفه‌ترین گزینه برای جایگزین کردن آن با چوب در ساخت‌وساز است، با استفاده از بامبو می‌توان آن را در بازه‌های زمانی سه ساله کاشت و برداشت نمود و این در حالی است که در مورد مشابه، مدت زمانی معادل ۲۵ تا ۵۰ سال به‌منظور کاشت و برداشت چوب از درخت زمان لازم است. از بامبو برای ساخت کف‌پوش، پیشخوان و الوار در ساخت‌وساز استفاده می‌گردد.
- بلوک کاهی
بلوک کاهی از دیگر مواردی است که از گذشته‌های دور نیز به‌منظور ساخت سقف یا بام خانه‌ها از آن استفاده می‌شده است. امروزه نیز بلوک‌های کاهی با توجه به خواص جالب و سازگاری با محیط‌زیست، مجددا مورد استقبال قرار گرفته‌اند. این بلوک‌ها بسیار مقرون به صرفه هستند و از پسماندهای کشاورزی تولید می‌شوند و تبدیل به جایگزینی مناسب برای استفاده از الوار و چوب در ساخت‌وساز شده‌اند.
برخلاف تصور عموم این بلوک‌های کاهی از مقاومت بالایی در برابر اشتعال برخوردار هستند و باتوجه به قطر بالایی که دارند، از هدر رفت انرژی جلوگیری می‌کند و منجر به فراهم آوردن تابستان‌هایی خنک و زمستان‌هایی گرم می‌شوند. افزون بر موارد ذکر شده، قطر بالا و خاصیت عایق صوتی این بلوک‌ها منجر به ایجاد آرامش بیشتر و انتقال کم‌تر آلودگی‌های صوتی نیز خواهد شد.
- عایق پشمی
استفاده از این عایق می‌تواند تا ۱۰ درصد میزان هدررفت انرژی را کاهش دهد و علاوه بر این، عایق صوتی مناسبی نیز به حساب می‌آید و میزان انتقال صدا و آزار ناشی از آلودگی‌های صوتی را کاهش می‌دهد. عایق پشمی تماما قابل بازیافت است و از طول عمر و کارایی بالایی برخوردار می‌باشد.
از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد عایق‌های پشمی، قابلیت جذب رطوبت مناسب و آزادسازی تدریجی آن است. همچنین لازم به ذکر است که نصب و استفاده از آن‌ها در حین ساخت‌وساز بسیار آسان بوده و ازجمله مصالح سبزی است که در سال‌های اخیر استفاده از آن رواج بسیاری یافته است.
- عایق قارچی
عایق قارچی، یکی دیگر از مصالح سبز و هوشمندی می‌باشد که اخیرا وارد عرصه ساخت‌وساز شده است. بدون شک می‌توان از عایق‌های قارچی به عنوان یکی از ابداعات بی‌نظیر بشر در زمینه ساخت‌وساز یاد کرد. عایق‌های قارچی در حقیقت برگرفته از ریشه‌های گیاه قارچ هستند که خواص عجیبی را از خود نشان می‌دهند. یک عایق قارچی می‌تواند استحکامی بیشتر از بتن و عایقی بهتر از فایبرگلاس باشد و علاوه بر این موارد، به‌راحتی قابلیت کامپوزیت شدن با سایر مواد را نیز دارا است.
این عایق‌های مستحکم بین دیوار داخلی و خارجی قرار می‌گیرند و به علت دارا بودن استحکام بالا، احتیاجی به استفاده از ماده دیگری به‌منظور اتصال نخواهند داشت. از دیگر خواص منحصربه‌فرد این عایق‌ها موثر بودن آن‌ها در جلوگیری از پیدایش و همچنین دفع حشرات و جانوران موذی است. این عایق‌ها از تخته‌های چوبی ارزان‌تر، مقاوم‌تر و سبک‌تر هستند و با محیط‌زیست سازگاری خوبی دارند.
مصالح نوین ساختمانی کدام است؟
امروزه در صنعت ساختمان سازی از مصالح جدیدی همچون بلوک‌های شیشه‌ای، بلوک های هوادار اتوکلاو، سیمان نورانی، بتن کربن و غیره استفاده می‌گردد.
نام مصالح ساختمانی قدیمی
نام مصالحی که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته است، شامل مواردی همچون آجر سفید، ابلقی، قاقویی، قرمز، یا جوشی، فرشی، خصائی، نیم گرد کوچک، فیتیله بزرگ و کوچک، زرد، بهی، خاقانی بزرگ و کوچک، سنگ نما بزرگ و کوچک، گچ قرمز کوبیده فله‌ای و خرواری، گچ قرمز کلوخه خرواری و تاچه‌ای، گچ قرمز تاچه‌ای، آهک کلوخه فله‌ای و تاچه‌ای، آهک آب زده شکفته و فله‌ایی و آهک شکفته تاچه‌ای می‌شود.
پرفروش ترین مصالح ساختمانی
پرمتقاضی‌ترین و پرفروش‌ترین انواع مصالح ساختمانی شامل مواردی همچون آجر، بلوک سیمانی، سنگ، فولاد، ملات، گچ و سیمان و غیره می‌شود.
قیمت مصالح ساختمانی
همان‌طور که در این مطلب بررسی کردیم، مصالح و مواد مختلفی در صفر تا صد یک پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرد. قیمت این مصالح مستقیما متاثر از قیمت مواد اولیه بکار گرفته می‌باشد که بر هزینه تمام شده پروژه نیز اثرگذار خواهند بود.
بدون دیدگاه